Business aviation - biznes w powietrzu

General aviation i business aviation – te dwa pojęcia wprowadzają sporo zamieszania. Bywa, że są używane zamiennie, choć różnią się znacząco, przede wszystkim poziomem uprawnień, organizacją oraz celem wykonywanych lotów.

General aviation to sektor lotnictwa cywilnego, obejmujący wszystkie formy za wyjątkiem regularnych przewoźników rejsowych. Większość działań podejmowanych w tym obszarze wymaga regulacji i certyfikacji, czym zajmuje się Urząd Lotnictwa Cywilnego. ULC wydaje zatem licencje uprawniające do:

• pilotowania statków powietrznych, w tym samolotów ultralekkich, szybowców, śmigłowców i balonów – w celach turystycznych i rekreacyjnych,
• pilotowania statków powietrznych i śmigłowców w celach zawodowych, w tym także dla pilotów liniowych,
• obsługi urządzeń kontroli naziemnej,
• serwisu urządzeń mechanicznych i awioniki.

Często określenie general aviation jest używane w stosunku do lotnisk i oznacza, że przyjmuje ono właśnie maszyny wykonujące loty nieregularne, a więc nie rejsowe -  zarówno turystyczne, sportowe, amatorskie, jak i biznesowe. Pojawia się również określenie przewozy korporacyjne. O co chodzi?

Według definicji International Business Aviation Council operacje lotnictwa korporacyjnego (business aviation) można podzielić na trzy kategorie:

1. Komercyjni operatorzy którzy operują w formule Air Taxi, a więc oferują usługę czarteru samolotu wraz z wykwalifikowaną załogą - działają zgodnie z prawem, o ile posiadają certyfikat przewoźnika. Do tej grupy należą także operatorów zajmujących się utrzymaniem statków powietrznych, należących do prywatnych właścicieli
2. Korporacyjni operatorzy – floty korporacyjne pilotowane przez wynajęte załogi;
3. Operatorzy pilotujący własne samoloty w celach biznesowych.

Wszystkie te formy mają jedną cechę wspólną: samoloty są w pełni dyspozycyjne, a loty dostępne na życzenie, często więc służą do wykonywania lotów biznesowych. Business aviation ma więc podwójne znaczenie – to biznes lotniczy, dzięki któremu prowadzenie innego biznesu jest łatwiejsze i szybsze.

W Polsce na tym rynku działa również grupa właścicieli niewielkich maszyn – zwykle o standardzie sportowym – którzy pilotują własne statki powietrzne z licencją turystyczną lub rekreacyjną. Jeśli jednak nie mają licencji pilota zawodowego ani certyfikatu przewoźnika na swój samolot, nie powinni zabierać na pokład pasażerów. Należy nadmienić, że są na rynku również firmy, oferujące usługi w obszarze Air Taxi, które nie posiadają koncesji na przewóz lotniczy, a zatem oferują te usługi nielegalnie.

Polska znajduje się na 15 miejscu w Europie pod względem ilości realizowanych dziennie operacji lotnictwa korporacyjnego. Według danych Eurocontrol w Polsce odbywa się średnio 38 lotów lotnictwa korporacyjnego na dzień. Dla porównania w krajach o największym natężeniu tego typu ruchu: we Francji, Wielkiej Brytanii i Niemczech odbywa się odpowiednio 518, 433 i 407 lotów lotnictwa korporacyjnego. Europejskie lotniska business aviation obsługują od kilku do kilkudziesięciu tysięcy operacji lotniczych rocznie - najpopularniejsze w Europie Le Bourget pod Paryżem - nawet 50 000.

Czytaj także: Najpopularniejsze lotniska dla prywatnych samolotów - TOP 20 w Europie

Warto zauważyć, że rynek przewoźników lotnictwa korporacyjnego jest bardzo rozproszony. Szacuje się, że aż 80% przewoźników w Polsce ma mniej niż 5 samolotów, a własny samolot bądź śmigłowiec posiadają pojedyncze przedsiębiorstwa. Praktycznie nie rozwinął się również rynek dzielenia własności samolotów. Tylko kilku przewoźników w Polsce posiada odpowiednie uprawnienia do oferowania usług typu air taxi – wśród nich jest Smart Jet -  którzy operują nie więcej niż kilkoma samolotami dyspozycyjnymi. Porównując polskie przewozy i ilość operatorów operujących na rynku przewozów korporacyjnych z danymi europejskimi można stwierdzić, że polski rynek jest jeszcze słabo rozwinięty. Według danych Eurocontrol szacuje się, że w Europie działa przynajmniej 700 biznesowych operatorów lotniczych, którzy dysponują przeszło 1800 samolotami. Zgodnie z danymi Urzędu Lotnictwa Cywilnego, w naszym kraju już blisko 1200 samolotów i prawie 200 helikopterów należy do osób prywatnych - ostatnich latach liczba ta w Polsce rośnie, a wynika m.in. ze wzrostu zamożności polskiego społeczeństwa. Należy jednak pamiętać, że tylko niewielka część z nich może być oferowana w przewozie.

Ciągle mała ilość zarejestrowanych w Polsce statków cywilnych przekłada się również wprost na niskie statystyki dotyczące licencjonowanych pilotów. Dla przykładu w Wielkiej Brytanii jest 47 tys. licencjonowanych pilotów, z czego 19 tys. ma licencję zawodową, 28 tys. turystyczną. Spośród 9471 licencji, wydanych przez polski Urząd Lotnictwa Cywilnego i ważnych na koniec 2014 roku, aż 6431 uprawniało do pilotowania samolotów. Najliczniejszą grupę wśród licencjonowanych pilotów stanowią jednak amatorzy – aż 65% licencji wydano na pilotowanie samolotów w celach turystycznych i rekreacyjnych. Licencję pilota zawodowego ma zaledwie 1111 osób, a pilota samolotowego liniowego - 972 osób.

Licencje pilota wydane przez Urząd Lotnictwa Cywilnego, ważne na 31.12.2014

Rodzaj licencji – uprawnia do pilotażu:	Liniowa	Zawodowa	Turystyczna i rekreacyjna	Ogółem
Samoloty	972	1111	3376	6431
Śmigłowce	34	264	129	427
Szybowce		0	2435	2435
Balony		0	178	178
Ogółem	1006	1375	6118	9471

Źródło: Urząd Lotnictwa Cywilnego – Statystyki personelu lotniczego – Raport ilości ważnych licencji - stan na dzień 31.12.2014r., www.ulc.gov.pl

W 2014 wydano ponad dwa tysiące nowych licencji, z czego przeważająca większość – 991 – uprawniała do pilotażu szybowców, 537 – samolotów turystycznych i rekreacyjnych, 18 – śmigłowców turystycznych. Przybyło 14 licencjonowanych zawodowych pilotów śmigłowców, 122 zawodowych pilotów samolotów oraz zaledwie 37 pilotów liniowych.

Kto korzysta z lotów business aviation?

W bardzo dużym uproszczeniu można powiedzieć, że przedstawiciele biznesu, ale nie tylko. Business aviation, rozumiany jako czartery biznesowe, sprawdza się w różnych sytuacjach:

Czarter wakacyjny - właściciel samolotu i operator lotniczy czarteruje statek powietrzny na potrzeby biura podróży

Ten model znamy najlepiej – biura podróży od lat czarterują samoloty, aby następnie udostępnić je swoim klientom. Jest to forma pośrednia między samolotem rejsowym, a maszyną oddaną do wyłącznej dyspozycji pasażerów. Biuro podróży, czarterując samolot w zamówionym terminie ma wyłączność na wszystkie miejsca na pokładzie, ale ponieważ organizuje przewóz większej grupy osób, musi ustalić dla nich jeden wspólny termin lotu. Z punktu widzenia pasażera taki czarter nie różni się więc zbytnio od lotu rejsowego – podczas podróży musi się on poddać takim samym ograniczeniom i ma równie znikomy wpływ na termin i trasę przelotu.

Czarter korporacyjny - właściciel samolotu i operator lotniczy czarteruje samolot firmie

Firmy, które mają oddziały ulokowane w dużej odległości od siebie, korporacje działające na międzynarodowych rynkach, zatrudniające tysiące pracowników i setki menedżerów, którzy spędzają wiele dni w roku w podróżach służbowych – potrzebują dyspozycyjnego środka transportu. Niektóre decydują się na zakup własnej floty, ale dla większości korzystniejszym ekonomicznie rozwiązaniem jest czarter samolotów. W zależności od potrzeb mogą wynająć maszyny zabierające na pokład kilka lub kilkanaście osób, rzadko decydują się na duże statki powietrzne z kilkudziesięcioma miejscami. Najczęściej wybierają samoloty dla 4-9 pasażerów, ponieważ taki wybór daje najwięcej możliwości elastycznego dostosowania się do planów spotkań biznesowych. Więcej jest również lotnisk w zasięgu, ponieważ mniejszy samolot potrzebuje krótszej drogi lądowania.

Czarter firmowy może mieć charakter stały – maszyna jest wtedy do wyłącznej dyspozycji zamawiającego – lub okazjonalny – każdy lot jest wówczas osobnym zamówieniem.

Czarter prywatny – pasażerowie wynajmują samolot na wyjazd na wypoczynek, zawody sportowe lub specjalne okazje

Prywatny samolot oferowany w formule air taxi to również doskonałe rozwiązanie dla osób, które cenią sobie komfort i czas, nie tylko ten przeznaczony na pracę, ale i na wypoczynek. Właściciele jachtów zwykle na czas zimy zostawiają je tam, gdzie pływały – na Mazurach lub u wybrzeży Chorwacji czy Grecji. Kiedy chcą z nich skorzystać w sezonie, zwykle muszą przebyć długą drogę z kilkoma przesiadkami, aby móc cieszyć się żeglowaniem po ulubionych akwenach. Korzystając z czarterowanego samolotu oszczędzają sobie trudów przesiadek i długich godzin spędzonych na lotniskach – docierają na miejsce w ciągu kilku godzin. Elastyczność operatora czarterowego także ułatwia weekendowe wypady na narty, udział w licznych i popularnych biegach na ulicach miast czy turniejach sportowych.